Με τη συνοδεία βιολιού και μαντολίνου

Τα έγχορδα από τα χέρια μελών της οικογένειας Καράλη δίνουν μία διαφορετική διάσταση τα τελευταία χρόνια στα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής στο Μοναστήρι της Παναγιάς Δροσιανής

Για την ιστορία του μοναστηρίου της Παναγιάς της Δροσιανής, λίγο έξω από τη Μονή έχουν μιλήσει και κυρίως έχουν γράψει δεκάδες ή και εκατοντάδες ιστορικών καθώς αναφερόμαστε σε ένα μοναστήρι που χτίστηκε τον 4^ο αιώνα και μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 70 (μετά από ανασκαφές) έγινε γνωστό το μέγεθός του καθότι το μεγαλύτερο μέρος του ήταν θαμμένο και ορατή ήταν η κυρίως εκκλησία (σύμπλεγμα τεσσάρων εκκλησιών σε σχήμα σταυρού)… Η ονομασία του μοναστηριού εικάζεται ότι προέρχεται από το γεγονός ότι οι κάτοικοι μετά από μία μεγάλη περίοδο ξηρασίας, απευθύνθηκαν στην Παναγία με τάματα και λειτουργίες, προκειμένου να σώσουν τις σοδειές τους, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι αγρότες. Αλλά αυτό που εντυπωσιάζει είναι οι αρχικές τοιχογραφίες που βρίσκονται στον τρούλο, στην κόγχη της κεντρικής αψίδας του ιερού και στη βόρεια κόγχη του αρχικού ναού, που χρονολογούνται τον 7ο αιώνα και θεωρείται ένα από τα πληρέστερα σωζόμενο εκκλησιαστικό πρόγραμμα, με εικονογραφικές ιδιοτυπίες που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο αντίστοιχο μνημείο, όπως η αναπαράσταση του δόγματος της διπλής φύσης του Ιησού. Μάλιστα, το μοναστήρι τελεί υπό την προστασία του Υπουργείου Πολιτισμού και είναι καθημερινά επισκέψιμο και χωρίς την καταβολή εισιτηρίου γεγονός που το καθιστά ιδιαίτερα σημαντικό σημείο για τους επισκέπτες του νησιού…

Αρτίδια

Όμως, τα τελευταία χρόνια, το μοναστήρι αποκτά ζωή ιδιαίτερα τις Άγιες Ημέρες του Πάσχα και δη την Μεγάλη Παρασκευή όπου λαμβάνει μέρος και ένα από τα παλαιότερα έθιμα όχι μόνο στη Νάξο αλλά σε όλη την Ελλάδα, αυτό των Αρτιδίων (Πούλων) καθότι λογίζεται ως βυζαντινό κατάλοιπο. Τι είναι το συγκεκριμένο έθιμο;

Ο Μεγάλος Κωνσταντίνος μοίραζε στους πιστούς τη Μεγάλη Παρασκευή άρτους με σταφίδες και καρύδια. Κι έτσι μετά την αποκαθήλωση ευλογούνται τα αρτίδια και στη συνέχεια μοιράζονται στους προσκυνητές με συνοδεία ντόπιας ρακής. Και όπως είναι λογικό το παρών δίνουν εκατοντάδες επισκέπτες τους ανάμεσά τους μέλη της Δημοτικής Αρχής, ο Δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, ο πρόεδρος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου αλλά και αρκετοί ξένοι…

Ευπρόσδεκτα

Υπάρχει όμως και ένα ακόμη γεγονός που προκαλεί ενδιαφέρον… Έχει σχέση με την μουσική επένδυση των εγκωμίων του Επιταφίου, τη Μεγάλη Παρασκευή. Και λέμε για μουσική επένδυση καθώς εκτός από την ανθρώπινη φωνή των ιεροψαλτών ή των πιστών υπάρχει η παρουσία βιολιού και μαντολίνου. Πρωταγωνιστές ο Νίκος και η Βασιλική Καράλη (κάτοικοι Μονής) οι οποίοι μετά από την προτροπή του ιερέα του χωριού, αιδεσιμότατου Χρυσόστομου Κοττάκη εδώ και μερικά χρόνια συνοδεύουν με ιδιαίτερη παρρησία και κατάνυξη την όλη διαδικασία.  Όπως μας ανέφεραν, η συμμετοχή τους ξεκίνησε από παραίνεση του ιερέα όταν τους ζήτησε να μελοποιήσουν την «Τη υπερμάχω». Όταν ο βιολιστής Νίκος Καράλης το έκανε με ιδιαίτερη επιτυχία, στη συνέχεια μπήκε στο …πρόγραμμα και η μελοποίηση των εγκωμίων της Μεγάλης Παρασκευής. Αρχικά υπήρξαν αντιδράσεις, όμως με το πέρασμα του χρόνου και με δεδομένο ότι η παρουσία του βιολιού και του μαντολίνου δεν λειτουργούν αποτρεπτικά αλλά ευπρόσδεκτα στη πλειοψηφία των πιστών, απέκτησαν μόνιμη παρουσία… Ο αστικός μύθος αναφέρει ότι αφορμή ήταν τα ακούσματα του ιερέα στο διάστημα που αυτός βρίσκονταν στην Αθήνα και εργάζονταν στην Αγία Αικατερίνη της Πλάκας όπου υπάρχει αρμόνιο. Όμως, η ουσία είναι ότι τα όργανα λειτουργούν υπέρ της εκκλησιαστικής μουσικής, προσδίδουν μία διαφορετική νότα και το μοναστήρι έστω και με καθυστέρηση πολλών αιώνων για μερικές ώρες ανακτά τη χαμένη του αίγλη,.. 

ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΛΙΑΝΟΣ