Κόρωνος: αντιστέκεται και επιμένει...

«Κρεμασμένη πάνω από μια απότομη πλαγιά, ανάμεσα σε κακοτράχαλους ορεινούς όγκους, κλιμακωτούς αμπελώνες και κήπους, η Κόρωνος είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά χωριά τής ορεινής Νάξου. Πλακόστρωτα σοκάκια, καμάρες και ‘’στεαστά’’, ασπροβαμμένα σκαλοπάτια που ενώνουν τις πάνω με τις κάτω γειτονιές, νησιώτικα μικρά σπίτια με τις παμπάλαιες πόρτες τους βαμμένες σε έντονα χρώματα, με την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και μια υπέροχη μικρή πλατεία με εξώστη, με παλιούς καφενέδες και ταβερνούλες με σπιτικό φαγητό, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το υπέροχο σκηνικό αυτού του ορεινού Κυκλαδίτικου χωριού», γράφει για την Κόρωνο ο τουριστικός οδηγός για τις Κυκλάδες του National Geographic.

Αυτές οι λίγες γραμμές, ήταν η πρώτη επαφή πολλών επισκεπτών με το γραφικό χωριό, την μεγάλη δύναμη της ορεινής Νάξου, την Κόρωνο. Βλέπετε εδώ και 50 χρόνια που όλοι οι ξένοι διάβαζαν αυτόν τον οδηγό που ήταν ο πιο δημοφιλής, ο επισκέπτης ερχόταν σε αυτή την βορειοανατολική γωνιά της Νάξου για να μείνει με το στόμα ανοιχτό από την ομορφιά και την πάστρα του. Εδώ και χρόνια έχει φανατικούς εραστές από την Χώρα, την Αθήνα, το Μπόχουμ, το Παρίσι, την Αμερική, την Αυστραλία, παντού. Αν μπεις μέσα στο ιντερνετ και ψάξεις για την Κόρωνο θα βρεις ένα θησαυρό πληροφοριών, πολλές φωτογραφίες και πολλά ιστορικά ντοκουμέντα.

Λίγο πολύ, αυτό το χωριό το ξέρουμε, το αγαπάμε, το επισκεπτόμαστε όλοι μας που ζούμε στη Νάξο. Ιδιαίτερα τα καλοκαίρια σφύζει από ζωή.

Εμείς, διαλέξαμε να πάμε λίγο πριν μπει ο χειμώνας και λίγο μετά που έφυγε το καλοκαίρι. Και έχουμε να πούμε ότι δικαιωθήκαμε από την επιλογή.

Πάνω-κάτω τα προβλήματα του χωριού είναι γνωστά. Λίγο ώς πολύ, το χωριό παίζει το δικό του ρόλο σε κάθε εκλογές, ιδιαίτερα για την αυτοδιοίκηση. Μέσες άκρες, που λένε, γνωρίζουμε ότι ο Κορωνιδιάτης που έφυγε από το χωριό του, διέπρεψε σε ό,τι και αν επέλεξε να κάνει. Αν αρχίσουμε να απαριθμούμε τους «επιφανείς» Κορωνιδιάτες, θα «χαθούμε»!.. «Θάλασσα πραγματική», κατά πώς πολλοί λένε... Αν αρχίσεις, σίγουρα δεν θα τελειώσεις. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και η Χώρα της Νάξου κορωνιδιατοκρατείται, για να μη πούμε για το Γαλάτσι, ακόμη και τη Θεσσαλονίκη, μέχρι το μακρινό Λος Αντζελες…

Με αυτές τις σκέψεις κατηφορίζαμε στο σοκάκι, από την Ανεγυρίδα, στην πλάτσα του χωριού. Προσπερνούσαμε τα κλειστά σπίτια. Αλλά φρεσκοβαμμένα, άλλα εγκαταλελειμμένα…

Μας υποδέχεται ο Δημήτρης ο Μανωλάς, και επειδή το επίθετο αυτό είναι …ψωμοτύρι στο χωριό, να τον πούμε με το παρατσούκλι του: Ο Ντάλλας. Άλλωστε, όλοι, έχουν παρατσούκλια εκεί στην Κόρωνο.

Ο Δημήτρης με την γυναίκα του την Μαρία μάς καλωσορίζουν!.. Ξακουστή είναι άλλωστε η Κορωνιδιάτικη φιλοξενία. Πίνουμε την πρώτη γουλιά από το υπέροχο κρασί τους, και αρχίζει η κουβέντα μας…

Μας λέει ο Δημήτρης ότι, «πλέον, στο χωριό, έμειναν μόνο 250 άτομα. Το σχολείο έχει μόνο οκτώ παιδιά, και είναι μονοθέσιο. Ας ελπίσουμε ότι θα παραμείνει ανοιχτό, αφού το νηπιαγωγείο έκλεισε. Στο χωριό μείναμε λίγοι… Παλιά εκατοντάδες ήταν οι οικογένειες στο χωριό μας και ήταν πολυμελείς οικογένειες όλες τους. Τότε όλες οι οικογένειες δούλευαν. Ο μπαμπάς στο σμυρίγλι, η μάνα στο σπίτι, τα κορίτσια στο χωράφι ή τον μπαχτσέ, τα αγόρια στα ζώα. Όλοι δούλευαν, και γι’ αυτό είχε αυτή την ακμή το χωριό».

Ακούγοντας το Ντάλλα άρχισα να αναρωτιέμαι: «Τι, μόνο 250 άτομα μένουν στην Κόρωνο;»… Μου είπε πολλά κι εκείνος για τους ανθρώπους που εγκατέλειψαν το χωριό τους, μα όταν επέστρεψα στη Χώρα άρχισα να ψάχνω στα στο αρχείο μου. Αναζήτησα την απογραφή τού 2001… και την βρήκα. Αναφέρει ότι καταγράφηκαν 744 κάτοικοι. Αν ο αριθμός που άκουσα από τον Ντάλλα είναι πραγματικός, είναι ο αμέσως μεγαλύτερος από το 1846 όπου καταγράφηκαν 246 κάτοικοι.

Η Κόρωνος αριθμούσε 1903 κατοίκους το 1951! Τότε, με το σμυρίγλι ήκμαζε η Κόρωνος και οι οικογένειές της. Μετά άρχισε η μετανάστευση…

Μου μίλησε πολύ για την Κόρωνο ο Δημήτρης Μανωλάς. Και έλαμπαν τα μάτια του όταν μιλούσε για τα χρόνια τού ’60, τότε που κι εκείνος ήταν παιδί. Πότε προσπαθούσε να συγκρίνει το παρελθόν με το παρόν και πότε λες και «κόλλαγε» το μυαλό του στις θύμησες του «τότε», τότε που ήταν κι εκείνος παιδί… Κι εγώ τον άκουγα!.. Ήθελα όμως να πιάσουμε κουβέντα για το παρόν, για το σήμερα, για την Κόρωνο και τα προβλήματα που σήμερα την απασχολούν… Και πιάστηκα από το δρόμο τής Ανεγυρίδας, για να τον ρωτήσω: «Καλή και γραφική η Ανεγυρίδα, τα αυτοκίνητά σας όμως που τα αφήνετε για να μπείτε στο χωριό μέσα;». Το είδα να κουνάει το κεφάλι του. Όμως, είχε στα … χείλη του, έτοιμη την απάντηση. Μου είπε: «Μακάρι (!) να γινόταν να φτειαχτεί ένα πάρκινγκ εδώ. Εδώ, στο ρέμα… Χρόνια, τώρα, το λέμε και το ξαναλέμε… Θέλουμε να γίνει το ρέμα σκεπαστό, και να πάει ίσαμε τη Κάτω Γειτονιά. Όμως, το έργο δεν έχει γίνει. Δε ξέρω τι να πω!.. Θα γίνει τώρα με τον ‘’Καλλικράτη’’; Άγνωστο. Πάντως, με τον ‘’Καποδίστρια’’ για να γίνει ένα έργο χρηζόντουσαν δέκα συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου. Συνεδριάσεις επί συνεδριάσεων… παλιά δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Μιλάω για παλιά, τότε που οι Κοινότητές μας ήταν ισχυρές και αυτοκέφαλες. Τώρα, με τον ‘’Καλλικράτη’’, άλλοι λένε πως θα είναι πιο καλά τα πράγματα. Ενώ κάποιοι άλλοι λένε πως δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο κάτι…».

-Το ρέμα, λοιπόν, θα πρέπει να ‘’κλείσει’’ από πάνω. Αυτό, άλλωστε, μας είπαν και όλοι όσοι ήρθαν στη παρέα μας. Αλλά και ο Μανώλης ο Μανωλάς, ο γνωστός και ως ο ‘’φωνακλάς’’ πρόεδρος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Νάξου και αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δρυμαλίας. Ο Κορωνιδιάτης που ομολογουμένως ‘’θυσιάζεται’’ για το χωριό του. Όπως και σχεδόν όλοι οι συγχωριανοί του. Οι περήφανοι Κορωνιδιάτες. Οι Κορωνιδιάτες που είναι πεισματάρηδες. Που είναι εργατικοί. Που είναι φιλότιμοι. Που είναι χορτασμένοι άνθρωποι. Που θέλουν να έχουν το χωριό τους να είναι πάντοτε ψηλά, για να μπορούν να καμαρώνουν για αυτό!..

-Το «τραπέζι» στο Γεφύρι τού Ντάλλα, έβγαλε κι άλλες ειδήσεις…

1. Το αποχετευτικό δίκτυο της Κορώνου είναι παλιό. Και προβληματικό. Το καλοκαίρι το περασμένο, μεσοκαλόκαιρα όπως μας είπε ο κ. Μανωλάς, «σπάσανε οι σωλήνες, αφού ήταν παλιές και φθαρμένες. Από τσιμεντοσωλήνες είναι φτειαγμένο το δίκτυο. Και είναι πολύ παλιές. Όλο το χωριό θέλει καλή αποχέτευση. Υπάρχει πρόβλημα…».

2. Με την ύδρευση δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα στην Κόρωνο. Οι σωλήνες του δικτύου υδροδοτήσεως του χωριού είναι πλαστικές, και αντέχουν. «Είναι καλοφτειαγμένη η Ύδρευση», παρατήρησε ο Δημήτρης ο Ντάλλας.

3. Ο φωτισμός είναι σε καλή κατάσταση. Δεν υπάρχουν, δεν έχουν … παρατηρηθεί ιδιαίτερα προβλήματα στις γειτονιές του χωριού.

4. Τα σχολιαρόπαιδα είναι ελάχιστα και στην Κόρωνο. Αυτή τη διαπίστωση έκανα, γι’ αυτό και ρώτησα: «Μα, πρόπερσι, Καθαροδευτέρα ήτανε θυμάμαι, είδα πάρα πολλά παιδιά να χορεύουν στη πλάτσα και να γλεντοκοπούν. Πού είναι αυτά τα παιδιά;». Η απάντηση του Δημήτρη Μανωλά, ήταν: «Τα παιδιά αυτά είναι δικά μας παιδιά που μένουνε μόνιμα με τις οικογένειές τους στη Χώρα. Έρχονται όμως με πρώτη ευκαιρία στο χωριό μας μαζί με τους γονείς τους, και διασκεδάζουν με τους συγγενείς και τους φίλους τους, εδώ… Έτσι είναι οι Κορωνιδιάτες. Όπου κι αν βρίσκονται ξαναγυρίζουν στο χωριό. Και έρχονται εδώ για να διασκεδάσουν, για να ξεδώσουν…».

Οδοιπορικό… / Κόρωνος… / Σεπτέμβριος 2010…

Αυτή την εποχή το χωριό δεν έχει «πιάσει» τσιχλοκότσυφα. Ούτε και κιτρινόπουλα, αν και το κυνήγι έχει ανοίξει.

Οι κυνηγοί που είναι πολλοί στα κορωνιδιάτικα τα μέρη πάντως είναι πανέτοιμοι να βγουν στα κορωνιδιάτικα βουνά αλλά και σ’ αυτά των γύρω περιοχών για να κυνηγήσουν. Τους αρέσει το κυνήγι γιατί θέλουν τον καλό μεζέ. Τον καλό μεζέ που πάει γάντι στις καλές παρέες. Και αυτές οι τελευταίες είναι πολλές στην Κόρωνο.

Το κρασί τού «Γεφυριού» τού Δημήτρη Μανωλά («Ντάλλα») πάντως, είναι απίθανο!..

Στην παρέα μας και άλλοι Κορωνιδιάτες. Ακούσαμε από όλους πολλά και σημαντικά. Παλιά και πρόσφατα γεγονότα για τα οποία γίνεται λόγος πολύς στην Κόρωνο.

Και για το σμυρίγλι μας μίλησαν όλοι τους. Και μας είπαν ότι τα χρόνια εκείνα τα παλιά η Κόρωνος ζούσε μεγάλες μέρες, αφού το σμυρίγλι της έδινε ζωή. Μας μίλησαν για την μεγάλη ακμή που γνώρισε το χωριό τους προπολεμικά… «Τότε, ήταν τα καλά χρόνια!.. Τότε, ήταν τα χρόνια που ο κόσμος ο πολύς της Κορώνου δούλευε στις σμυριδοστοές. Τα χρόνια τής Κατοχής τα ορυχεία κλείσανε… Τούτα τα χρόνια αρκετά από τα σπίτια του χωριού ρημάζουν καθώς δεν κατοικούνται. Υπάρχουν κληρονομικά στη μέση. Όμως, όταν τα ξεμπερδέψουν οι κληρονόμοι τα πράματα, τα σπίτια ξαναγίνονται … κούκλες. Τα φτειάχνουν. Ο πολύς ο κόσμος όμως έχει εγκαταλείψει το χωριό. Που και που θωρεί κανείς κάνα καντηλάκι σε κάποια από αυτά. Έχουν αλλάξει οι καιροί. Πολλοί Κορωνιδιάτες κατοικούν στη Χώρα με τις οικογένειές τους. Και έχουν πετύχει σε πολλά πράγματα. Όμως, έρχονται εδώ κάνα δυο φορές το μήνα οι περισσότεροι. Δεν κάνουν μακριά από το χωριό. Εμείς, όμως είμαστε μόνιμοι εδώ και δίνουμε ζωή στο χωριό μας. Μας αρέσει, εδώ. Τους μήνες του καλοκαιριού ο κόσμος είναι πολύς στο χωριό. Έρχονται και ξένοι. Πολλοί ξένοι. Γάλλοι και Γερμανοί και όχι μόνο. Βλέπεις, Γιάννη, τα πέτρινα σπίτια; Αυτά τα σπίτια τα πετρόχτιστα τα φτειάξανε πετράδες από την Κόρωνο. Οι Κορωνιδιάτες ήταν, και είναι, σπουδαίοι πετράδες. Τότε, υπήρχε δουλειά. Με χώμα και ασβέστη χτίστηκε το σπίτι που βλέπεις εδώ απέναντι στο ‘’Γεφύρι’’ και κρατά ακόμη. Έτσι, χτίζανε τότε…», μου είπε ο Δημήτρης Μανωλάς. Για να προσθέσει: «Σου μίλησα για κείνη την εποχή. Για κείνη την εποχή που την θαυμάζουν όλοι. Και εμείς οι παλιοί, αλλά και τα παιδιά μας, που μαθαίνουν καθημερινά κάθε λεπτομέρεια από την ιστορία προπολεμική και μεταπολεμική του χωριού μας. Τότε, Γιάννη, δεν είχε ο κόσμος λεφτά. Ήταν όμως τα χρόνια εκείνα καλά. Τώρα, τρέχουμε και δε φτάνουμε. Τώρα, υπάρχει κρίση παντού στη χώρα μας. Ξέρουμε πολύ καλά όλοι μας ότι υπάρχει κρίση, όμως τη κρίση αυτή θαρρώ ότι την μεγεθύναμε κι εμείς. Δε βλέπεις τις λένε κάθε μέρα τα κανάλια. Ένα σωρό πράγματα ανυπόστατα. Κρίση πάντως, υπάρχει. Και αυτό δε μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Ένας Θεός ξέρει πότε θα βγούμε από αυτή την κρίση…».

Η κουβέντα μας από το ένα θέμα πήγαινε στο άλλο. Βλέπετε, η παρέα μας ήταν … ομιλητική. Όλοι άτι είχαν να πουν. Και ό,τι έλεγαν το έλεγαν σε χρόνο ανύποπτο. Ο καθένας είχε το δικό του να πει στην εφημερίδα μας.

Ακούσαμε, λοιπόν, να λένε ότι:

- Δυο γιατροί, ένας ουρολόγος και ένας ψυχολόγος, αγοράσανε σπίτι εδώ στο χωριό και το φτειάξανε. Τους άρεσε το χωριό μας.

- Τους μήνες του καλοκαιριού την Κόρωνο την επισκέπτονται και Γάλλοι. Έχουν συχνή επικοινωνία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου με τον Μανώλη Μανωλά, τον αντιπρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Δρυμαλίας. Έχουν πολλές φιλίες οι γάλλοι στην Κόρωνο. Αλλά και κατά την διάρκεια του Πάσχα «πιάνει» (όπως χαρακτηριστικά μας είπαν) αλλοδαπούς το χωριό, «γιατί αρέσει για την αυθεντικότητά του, για το καλό του το φαϊ, για το καλό του το κρασί, για τους φιλικούς κατοίκου ς του…».

- «800 άνθρωποι κοιμούνται τους μήνες του καλοκαιριού εδώ. Και 300 στον γειτονικό Λυώνα. Είμαστε πολλοί το καλοκαίρι», μας είπε ο παππούς τής παρέας.

- Πολλά θα πρέπει να γίνουν για την Κόρωνο, που τους μήνες τού καλοκαιριού μπορεί να κρατήσει περισσότερο κόσμο εκεί για πολλές ημέρες. Φτάνει να υπάρξουν τα κίνητρα. (για το θέμα αυτό θα μιλήσουμε μια άλλη φορά)

Ρωτήσαμε την παρέα μας για τις εκλογές και τους υποψηφίους… «Τώρα, θα σας θυμηθούν όλοι από τη Χώρα, ε; έτσι, δεν γίνεται πάντα;» Και η απάντηση που πήραμε: «Έτσι γίνεται πάντα… Θα τους τα πούμε όμως κι εμείς ένα χεράκι… Δεν είναι σωστό επειδή είμαστε μακριά από την έδρα του Δήμου να μην έχουμε την υποστήριξη όσο θα έπρεπε της Δημοτικής Αρχής…».

*Η γεώτρηση που υπάρχει στο χωριό έχει δώσει λύση στο πρόβλημα της υδροδότησης τής Κορώνου. Πρόκειται για τη γεώτρηση που βρίσκεται στο ‘’Μπροβγάλιμα τής ‘’Πόρτας’’

*Κλείνοντας τη σημερινή δεύτερη αναφορά μας στην Κόρωνο (σ.σ.; στο αμέσως επόμενο φύλλο τής ‘’Κ’’ θα ολοκληρώσουμε με τα του οδοιπορικού μας στο εν λόγω δημοτικό διαμέρισμα της ορεινής Νάξου), θέλουμε να επισημάνουμε δύο πράγματα. Δυο πράγματα που έχουν άμεση σχέση με το ‘’χθες’’ τής Κορώνου που ήταν ένδοξο, αλλά και το σιωπηλό ‘’σήμερα’’…:

1. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 (…για να μη πάμε και πιο πίσω) κάθε Σάββατο παίζανε τα βιολιά και τα λαούτα στην Κόρωνο. Και ήταν τα γλέντια μεγάλα. «Τέσσερα τακίμια παίζανε, εδώ, την ημέρα!.. Γλεντούσε ο κόσμος. Δεν γίνεται το ίδιο σήμερα… Είχε ο κόσμος κέφια , τότε. Τότε, τα έξοδα ήταν λιγότερα. Σήμερα, θες ένα τσουβάλι λεφτά για να βγάλεις τις υποχρεώσεις σου. Γι’ αυτό πάψανε τα βιολιά…», μας είπε ο «Ντάλλας».

2. «Στο χωριό μας λένε: Άμα κλείνουνε τα σχολεία, ανοίγουνε τα μνήματα...», παρατήρησε ο παππούς τής παρέας.

Συγκλονιστική η κουβέντα του αυτή. Βαριά κουβέντα. Μια κουβέντα που θα πρέπει να την λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τους όλοι όσοι διαφεντεύουν τις τύχες μας σε ετούτο τον τόπο…

-Το «αύριο» τής Κορώνου μπορεί να γίνει καλύτερο. Γιατί η Κόρωνος διαθέτει τα προσόντα. Στην χειρότερη των περιπτώσεων, το «αύριο» θα πρέπει να φέρει για τους μονίμους κατοίκους τής Κορώνου βελτιωτικές παρεμβάσεις που να αφορούν στην «καθημερινότητά» τους. Εάν δεν γίνει αυτό, το «αύριο’ αυτού του πανέμορφου και φιλόξενου χωριού θα είναι ένα «αύριο» αινιγματικό…