Τι θ’ απογίνει με το Δαμιράλειο Κληροδότημα;
Το ποσό που κληροδότησε στον τόπο μας (Δήμο Νάξου) το έτος 1917 ο εκ Νάξου (σ.σ.: Χώρα) καταγόμενος, Μιχαήλ Δαμιράλης (υπηρέτησε ως υπάλληλος, επί σειρά ετών, στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος) ήταν τεράστιο για την εποχή εκείνη. Προ ετών, σε ευρώ, το κληροδοτηθέν στον Δήμο Νάξου ποσό, υπολογίστηκε σε περίπου 1 εκατ. ευρώ.Ουδέποτε το Κληροδότημα Δαμιράλη αξιοποιήθηκε από τον Δήμο Νάξου. Τα λεφτά ήταν και παραμένουν, υπό μορφή μετοχών , στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος.
Σκοπός του Κληροδοτήματος του αξιομακάριστου Μιχαήλ Δαμιράλη που ήταν από τους επίσημους μεταφραστές του Ουίλιαμ Σέξπηρ, η κάλυψη των εξόδων των σπουδών ενός μαθητή σε Γεωπονική Σχολή του εξωτερικού (:Ιταλία), με την υποχρέωση να επιστρέφει στο νησί όπου θα υπηρετεί επιστημονικά τις ανάγκες του τόπου.
Στο πέρασμα των χρόνων οι «δεσμεύσεις» που είχε στο Κληροδότημά του θέσει ο εκλιπών ήταν αδύνατον να υλοποιηθούν. Γι’ αυτό, και κατεβλήθη προσπάθεια να γίνει «ερμηνεία» της διαθήκης. Το σχετικό αίτημα όμως, δεν έγινε δεκτό από τα ελληνικά Δικαστήρια. Ας διευκρινιστεί ότι, επί δημαρχίας Κόκκοτα, μέρος του ποσού επρόκειτο να επενδυθεί σε σκοπούς πολιτιστικού χαρακτήρα (περιεχομένου).
Κόλλησε...
Το όλο θέμα τελεσιδίκησε πριν από περίπου πέντε (5) χρόνια. Έκτοτε, το ήδη παγωμένο-«κολλημένο» θέμα, «κόλλησε» για τα καλά…
Λίγα χρόνια αργότερα, ο τέως δήμαρχος Νάξου, παραιτήθηκε από την αρμόδια καθ’ ύλην επιτροπή που είχε την ευθύνη για το εν λόγω κληροδότημα.
Πρόσφατα, αντικαταστάθηκε, μάλιστα… Αναμένεται δε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο (Βενιέρης Νίκος, Γρυλλάκης Θανάσης, Θεόφιλος Λάζαρος) να συγκροτηθεί σε σώμα μέσα στις επόμενες εβδομάδες…
Το ποσό του κληροδοτήματος Δαμιράλη, ουδείς γνωρίζει ετούτη την εποχή πόσο είναι… Εικάζεται δε, θα έχει μειωθεί αισθητά. Προ αρκετών ετών, οι μετοχές ήταν ιδιαίτερα «δυνατές»-είχαν αξία κατά πολύ μεγαλύτερη από την σημερινή…
Αξιόπιστες πηγές κάνουν λόγο περί κενών που υπάρχουν στην νομοθεσία που αφορά στα κληροδοτήματα...Ας σημειωθεί ότι ο έλεγχος της ορθής διαχείρισης των κληροδοτημάτων έχει ανατεθεί στη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομίας ενώ, με νόμο του 2000, μέρος των αρμοδιοτήτων μεταβιβάστηκε στις κατά τόπους υπηρεσίες των Περιφερειών. Και οι μεν και οι δε αδυνατούν να ασκήσουν αποτελεσματικά το έργο τους.Εθνικό Μητρώο Κληροδοτημάτων δεν υπάρχει, άρα κανείς δεν ξέρει όχι μόνο ποια είναι τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζονται τα σωματεία, αλλά ούτε καν πόσα είναι αυτά. Οι Περιφέρειες περιορίζονται στον έλεγχο της νομιμοφάνειας των Ιδρυμάτων, ενώ το υπουργείο Οικονομικών καθυστερεί δραματικά να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις.
Τα Κληροδοτήματα είναι ένα ιδιαίτερο είδος υποτροφιών. Οικονομικά εύποροι ιδιώτες διαθέτουν μέρος ή σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων για την ενίσχυση μαθητών και σπουδαστών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από το δημοτικό μέχρι και την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Ωστόσο, η πλειονότητα των Κληροδοτημάτων απονέμεται κυρίως για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές. Κάθε κληροδότημα προσδιορίζει τον τόπο σπουδών και ορίζει τις γενικές και τις ειδικές προϋποθέσεις για τη λήψη της υποτροφίας, η οποία χορηγείται είτε κατόπιν υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών είτε κατόπιν εξετάσεων σε συγκεκριμένα μαθήματα.
«Αν είσαι τυχερός/-ή και κατάγεσαι από το μέρος που καταγόταν ο συγκεκριμένος εύπορος ιδιώτης, τότε μπορείς να ελπίζεις σε μια υποτροφία», υποστηρίζουν πολλοί… Τα Κληροδοτήματα είναι ένα ιδιαίτερο είδος υποτροφιών που ενισχύει οικονομικά μαθητές και κυρίως φοιτητές (για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές). Κάθε Κληροδότημα προσδιορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ο υποψήφιος/-α.
Ο εκσυγχρο-νισμός της νομοθεσίας…
Κατά τα τελευταία χρόνια έγινε γνωστό ότι καταβάλλεται προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για τα κληροδοτήματα με την θέσπιση του νέου «Κώδικα Εθνικών Κληροδοτημάτων», η σύνταξη του οποίου διήρκεσε κοντά δύο χρόνια…
O νέος κώδικας θα περιέχει για πρώτη φορά (βάσει του αναθεωρημένου άρθρου 109 του Συντάγματος) πλήρες σύστημα καταγραφής όλων των κοινωφελών περιουσιών και των κυριότερων στοιχείων τους, με τη σύνταξη Εθνικού και Περιφερειακών Mητρώων Κληροδοτημάτων. Tα κληροδοτήματα θα τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να έχουν εύκολη πρόσβαση.
Στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι όλες οι κοινωφελείς περιουσίες που υπάρχουν στην Ελλάδα, κινητές και ακίνητες, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό, να γνωστοποιηθούν κυρίως στους νέους, αφού αυτές περιλαμβάνουν αρκετές υποτροφίες. Ταυτόχρονα θα μπορούν όλοι να ενημερώνονται για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση προκειμένου να υπάρχει διαφάνεια στη διαχείρισή τους. Σημειώνεται ότι δεκάδες καταγγελίες έχουν αναφερθεί τα τελευταία χρόνια για κακοδιαχείριση των κοινωφελών περιουσιών καθώς και για παράνομες εκποιήσεις ακινήτων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο 21 του νομοσχεδίου, το οποίο προβλέπει τις διαδικασίες εκκαθάρισης περιουσιών καταλειπόμενων στο Δημόσιο χωρίς όρους. Μετά την αποδοχή της κληρονομιάς που καταλείπεται στο Δημόσιο χωρίς όριο η εκκαθάριση θα γίνεται ως εξής:
α) Διατηρούνται αυτούσια καταλειπόμενα περιουσιακά στοιχεία εφόσον με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών κριθεί η διατήρησή τους συμφέρουσα για το Δημόσιο.
β) H εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων, που δεν είναι χρήσιμα στο Δημόσιο, ενεργείται με δημόσια πλειοδοτική δημοπρασία, διαδικασία της οποίας θα ορισθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Μετά δύο ατελέσφορες δημοπρασίες, επιτρέπεται η απευθείας εκποίηση των περιουσιακών αυτών στοιχείων με την τιμή της πρώτης προσφοράς τα κινητά που έχουν αξία μέχρι 3.000 ευρώ ή υπόκεινται σε φθορά εκποιούνται με πλειοδοσία. Tα τιμαλφή εκποιούνται μέσω της διεύθυνσης ενεχυροδανειστηρίων του ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, ενώ τα αυτοκίνητα ή άλλα μεταφορικά μέσα εκποιούνται μέσω του OΔΔY.
H εκμίσθωση ακινήτων που έχουν καταλειφθεί στο Δημόσιο ενεργείται με δημοπρασία. H ταμειακή διαχείριση των κεφαλαίων από την εκκαθάριση των περιουσιών θα ενεργείται από αναγνωρισμένη τράπεζα ή πιστωτικό ίδρυμα. Tα κεφάλαια αυτά και τα πλεονάσματα της διαχείρισής τους, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη συστατική πράξη, θα τοποθετούνται ή επενδύονται με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών έπειτα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Εθνικών Κληροδοτημάτων με τους παρακάτω τρόπους:
1) σε ακίνητα, 2) σε έντοκη κατάθεση, 3) σε ομόλογα ή έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, 4) σε μετοχές αναγνωρισμένων τραπεζών, 5) σε χρεόγραφα του εξωτερικού.
Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο προβλέπει και αυστηρές ποινές για όσους διακατέχουν ή παρακρατούν περιουσίες που έχουν διατεθεί υπέρ του Δημοσίου ή κοινωφελών σκοπών.
Βασικές αρχές-στόχοι της πολιτικής για τα κληροδοτήματα είναι:
· 1. Να εναρμονιστεί η νομοθεσία των κληροδοτημάτων, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και ταυτόχρονα πρέπει να εκδοθεί, νέος σύγχρονος νόμος.
· 2. Να μεταφερθούν αρμοδιότητες ελέγχου και εγκρίσεως των αποφάσεων των διαχειριστικών τους επιτροπών από το υπουργείο Οικονομικών, προς την Περιφέρεια, στις αντίστοιχες Δ.Ο.Υ.
· 3. Να καταγραφούν με ευθύνη των αιρετών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, όλα τα ανενεργά κληροδοτήματα και όλα όσων ο σκοπός κατέστη ανέφικτος, ώστε με νόμιμη διαδικασία (προβλέπεται από το Σύνταγμα άρθ.109), να βεβαιωθεί το ανέφικτο και να διατεθούν οι υπηρεσίες τους για παρεμφερείς κοινωνικούς σκοπούς.
· 4. Να προβλέπεται υποχρεωτική κεφαλαιοποίηση, ποσοστού μέχρι 10% των Καθαρών προσόδων των κληροδοτημάτων.
· 5. Να διενεργείται τακτικά οικονομικός έλεγχος των κληροδοτημάτων από τις επιθεωρήσεις των Δ.Ο.Υ.
· 6. Να παρέχεται δυνατότητα δανεισμού των κληροδοτημάτων σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην κάλυψη των αναγκών τους, ή στην εκπλήρωση των σκοπών τους, με άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια.
· 7. Να υπάρξει νομική δυνατότητα και επιχορήγησης των κληροδοτημάτων από το Ελληνικό Δημόσιο, ή από οργανισμούς κοινωνικής πρόνοιας.
· 8. Να παρέχεται η δυνατότητα ένταξης των κληροδοτημάτων σε Ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης και εκπαιδευτικής πολιτικής, με την υποστήριξη του κράτους. Υπάρχει θέμα με τη φορολογία τους, γιατί δεσμεύονται σοβαρές κοινωνικές δαπάνες και προς αυτή την κατεύθυνση ενώ τα χρήματα της φορολογίας στην ουσία χάνονται από τα κληροδοτήματα και μπαίνουν στο γενικό κορβανά, το κληροδότημα σε τοπική κλίμακα χάνει από την φορολογία σοβαρές πιστώσεις που μπορεί να τις διαθέσει για κοινωνικούς σκοπούς.
· 9. Να αποζημιώνονται τα ακίνητα που γίνονται κοινόχρηστοι χώροι, ή δεσμεύονται, ώστε το κεφάλαιο να πηγαίνει στους σκοπούς του διαθέτη.
· 10. Πρέπει να δοθεί συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας, συγκεκριμένο όριο για τα ανενεργά κληροδοτήματα, μετά την παρέλευση του οποίου, οι διαχειριστικές επιτροπές, θα εκπίπτουν του αξιώματος και η διαχείριση θα γίνεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μέσα σε πλαίσια των αρμοδιοτήτων που τους έχουν δοθεί από την πολιτεία.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες που είδαν το φως της επικαιρότητας, προ καιρού, εκατομμύρια ευρώ που θα διατίθεντο για την φροντίδα αστέγων και αναξιοπαθούντων, για υποτροφίες προς φοιτητές χάνονται εξαιτίας της υπολειτουργίας της Διεύθυνσης Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομικών και των αρμόδιων υπηρεσιών των Περιφερειών. Σύμφωνα με σειρά επώνυμων καταγγελιών, εκθέσεων των Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και διαπιστώσεων του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ. Λέανδρου Ρακιντζή, φιλανθρωπικά σωματεία και σύλλογοι κακοδιαχειρίζονται κληρονομιές πολιτών που έπρεπε να διατεθούν για σκοπούς που προβλέπονται στις διαθήκες, εκμεταλλευόμενοι τους ανύπαρκτους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης εκτιμά ότι το σύνολο των φορέων που διαχειρίζονται κληροδοτήματα (χωρίς τον προβλεπόμενο έλεγχο του κράτους) αγγίζουν τους 10.000.
Οι παραβάσεις ξεκινούν από την καθυστέρηση εκτέλεσης της βούλησης ενός αποβιώσαντος όσον αφορά την περιουσία που έχει κληροδοτήσει σε φιλανθρωπικό ίδρυμα ή άλλο φορέα. Οι καθυστερήσεις αυτές φτάνουν ακόμα και τις δεκαετίες. Στη συνέχεια πολλά από τα Ιδρύματα διαθέτουν τους πόρους από το κληροδότημα για σκοπούς που δεν προβλέπονται στη διαθήκη, αλλά... κατά βούληση. Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κοινωφελή ιδρύματα δεν ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές για τον τρόπο διαχείρισης των κληροδοτημάτων, δεν υποβάλλουν λογοδοσίες για χρόνια, δεν τηρούν βιβλία και γενικά προβαίνουν σε σειρά παραβάσεων που καταγράφονται αναλυτικά στις πρόσφατες διαπιστώσεις του κ. Ρακιντζή. «Η διοίκηση πολλών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων έχει μετατραπεί σε... επαγγελματίες που βιοπορίζονται από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα χωρίς να τελούν τους πραγματικούς τους σκοπούς. Σε πολλές περιπτώσεις η διοίκηση μεταβιβάζεται απευθείας, σε ένα καθεστώς οικογενειοκρατίας. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα κονδύλια από δωρεές και ακίνητα που διαχειρίζονται τα ιδρύματα είναι τεράστια Υπουργείο και περιφέρειες αδυνατούν να ελέγξουν το φαινόμενο», αναφέρει ο κ. Ρακιντζής.
Ο έλεγχος της ορθής διαχείρισης των κληροδοτημάτων έχει ανατεθεί στη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομίας ενώ, με νόμο του 2000, μέρος των αρμοδιοτήτων μεταβιβάστηκε στις κατά τόπους υπηρεσίες των Περιφερειών. Και οι μεν και οι δε αδυνατούν να ασκήσουν αποτελεσματικά το έργο τους.
Εθνικό Μητρώο Κληροδοτημάτων δεν υπάρχει, άρα κανείς δεν ξέρει όχι μόνο ποια είναι τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζονται τα σωματεία, αλλά ούτε καν πόσα είναι αυτά. Οι Περιφέρειες περιορίζονται στον έλεγχο της νομιμοφάνειας των Ιδρυμάτων, ενώ το υπουργείο Οικονομικών καθυστερεί δραματικά να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις.
Το ποσό που κληροδότησε στον τόπο μας (Δήμο Νάξου) το έτος 1917 ο εκ Νάξου (σ.σ.: Χώρα) καταγόμενος, Μιχαήλ Δαμιράλης (υπηρέτησε ως υπάλληλος, επί σειρά ετών, στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος) ήταν τεράστιο για την εποχή εκείνη. Προ ετών, σε ευρώ, το κληροδοτηθέν στον Δήμο Νάξου ποσό, υπολογίστηκε σε περίπου 1 εκατ. ευρώ.Ουδέποτε το Κληροδότημα Δαμιράλη αξιοποιήθηκε από τον Δήμο Νάξου. Τα λεφτά ήταν και παραμένουν, υπό μορφή μετοχών , στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος.
Σκοπός του Κληροδοτήματος του αξιομακάριστου Μιχαήλ Δαμιράλη που ήταν από τους επίσημους μεταφραστές του Ουίλιαμ Σέξπηρ, η κάλυψη των εξόδων των σπουδών ενός μαθητή σε Γεωπονική Σχολή του εξωτερικού (:Ιταλία), με την υποχρέωση να επιστρέφει στο νησί όπου θα υπηρετεί επιστημονικά τις ανάγκες του τόπου.
Στο πέρασμα των χρόνων οι «δεσμεύσεις» που είχε στο Κληροδότημά του θέσει ο εκλιπών ήταν αδύνατον να υλοποιηθούν. Γι’ αυτό, και κατεβλήθη προσπάθεια να γίνει «ερμηνεία» της διαθήκης. Το σχετικό αίτημα όμως, δεν έγινε δεκτό από τα ελληνικά Δικαστήρια. Ας διευκρινιστεί ότι, επί δημαρχίας Κόκκοτα, μέρος του ποσού επρόκειτο να επενδυθεί σε σκοπούς πολιτιστικού χαρακτήρα (περιεχομένου).
Κόλλησε...
Το όλο θέμα τελεσιδίκησε πριν από περίπου πέντε (5) χρόνια. Έκτοτε, το ήδη παγωμένο-«κολλημένο» θέμα, «κόλλησε» για τα καλά…
Λίγα χρόνια αργότερα, ο τέως δήμαρχος Νάξου, παραιτήθηκε από την αρμόδια καθ’ ύλην επιτροπή που είχε την ευθύνη για το εν λόγω κληροδότημα.
Πρόσφατα, αντικαταστάθηκε, μάλιστα… Αναμένεται δε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο (Βενιέρης Νίκος, Γρυλλάκης Θανάσης, Θεόφιλος Λάζαρος) να συγκροτηθεί σε σώμα μέσα στις επόμενες εβδομάδες…
Το ποσό του κληροδοτήματος Δαμιράλη, ουδείς γνωρίζει ετούτη την εποχή πόσο είναι… Εικάζεται δε, θα έχει μειωθεί αισθητά. Προ αρκετών ετών, οι μετοχές ήταν ιδιαίτερα «δυνατές»-είχαν αξία κατά πολύ μεγαλύτερη από την σημερινή…
Αξιόπιστες πηγές κάνουν λόγο περί κενών που υπάρχουν στην νομοθεσία που αφορά στα κληροδοτήματα...Ας σημειωθεί ότι ο έλεγχος της ορθής διαχείρισης των κληροδοτημάτων έχει ανατεθεί στη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομίας ενώ, με νόμο του 2000, μέρος των αρμοδιοτήτων μεταβιβάστηκε στις κατά τόπους υπηρεσίες των Περιφερειών. Και οι μεν και οι δε αδυνατούν να ασκήσουν αποτελεσματικά το έργο τους.Εθνικό Μητρώο Κληροδοτημάτων δεν υπάρχει, άρα κανείς δεν ξέρει όχι μόνο ποια είναι τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζονται τα σωματεία, αλλά ούτε καν πόσα είναι αυτά. Οι Περιφέρειες περιορίζονται στον έλεγχο της νομιμοφάνειας των Ιδρυμάτων, ενώ το υπουργείο Οικονομικών καθυστερεί δραματικά να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις.
Τα Κληροδοτήματα είναι ένα ιδιαίτερο είδος υποτροφιών. Οικονομικά εύποροι ιδιώτες διαθέτουν μέρος ή σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων για την ενίσχυση μαθητών και σπουδαστών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από το δημοτικό μέχρι και την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Ωστόσο, η πλειονότητα των Κληροδοτημάτων απονέμεται κυρίως για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές. Κάθε κληροδότημα προσδιορίζει τον τόπο σπουδών και ορίζει τις γενικές και τις ειδικές προϋποθέσεις για τη λήψη της υποτροφίας, η οποία χορηγείται είτε κατόπιν υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών είτε κατόπιν εξετάσεων σε συγκεκριμένα μαθήματα.
«Αν είσαι τυχερός/-ή και κατάγεσαι από το μέρος που καταγόταν ο συγκεκριμένος εύπορος ιδιώτης, τότε μπορείς να ελπίζεις σε μια υποτροφία», υποστηρίζουν πολλοί… Τα Κληροδοτήματα είναι ένα ιδιαίτερο είδος υποτροφιών που ενισχύει οικονομικά μαθητές και κυρίως φοιτητές (για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές). Κάθε Κληροδότημα προσδιορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ο υποψήφιος/-α.
Ο εκσυγχρο-νισμός της νομοθεσίας…
Κατά τα τελευταία χρόνια έγινε γνωστό ότι καταβάλλεται προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για τα κληροδοτήματα με την θέσπιση του νέου «Κώδικα Εθνικών Κληροδοτημάτων», η σύνταξη του οποίου διήρκεσε κοντά δύο χρόνια…
O νέος κώδικας θα περιέχει για πρώτη φορά (βάσει του αναθεωρημένου άρθρου 109 του Συντάγματος) πλήρες σύστημα καταγραφής όλων των κοινωφελών περιουσιών και των κυριότερων στοιχείων τους, με τη σύνταξη Εθνικού και Περιφερειακών Mητρώων Κληροδοτημάτων. Tα κληροδοτήματα θα τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να έχουν εύκολη πρόσβαση.
Στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι όλες οι κοινωφελείς περιουσίες που υπάρχουν στην Ελλάδα, κινητές και ακίνητες, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό, να γνωστοποιηθούν κυρίως στους νέους, αφού αυτές περιλαμβάνουν αρκετές υποτροφίες. Ταυτόχρονα θα μπορούν όλοι να ενημερώνονται για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση προκειμένου να υπάρχει διαφάνεια στη διαχείρισή τους. Σημειώνεται ότι δεκάδες καταγγελίες έχουν αναφερθεί τα τελευταία χρόνια για κακοδιαχείριση των κοινωφελών περιουσιών καθώς και για παράνομες εκποιήσεις ακινήτων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο 21 του νομοσχεδίου, το οποίο προβλέπει τις διαδικασίες εκκαθάρισης περιουσιών καταλειπόμενων στο Δημόσιο χωρίς όρους. Μετά την αποδοχή της κληρονομιάς που καταλείπεται στο Δημόσιο χωρίς όριο η εκκαθάριση θα γίνεται ως εξής:
α) Διατηρούνται αυτούσια καταλειπόμενα περιουσιακά στοιχεία εφόσον με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών κριθεί η διατήρησή τους συμφέρουσα για το Δημόσιο.
β) H εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων, που δεν είναι χρήσιμα στο Δημόσιο, ενεργείται με δημόσια πλειοδοτική δημοπρασία, διαδικασία της οποίας θα ορισθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Μετά δύο ατελέσφορες δημοπρασίες, επιτρέπεται η απευθείας εκποίηση των περιουσιακών αυτών στοιχείων με την τιμή της πρώτης προσφοράς τα κινητά που έχουν αξία μέχρι 3.000 ευρώ ή υπόκεινται σε φθορά εκποιούνται με πλειοδοσία. Tα τιμαλφή εκποιούνται μέσω της διεύθυνσης ενεχυροδανειστηρίων του ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, ενώ τα αυτοκίνητα ή άλλα μεταφορικά μέσα εκποιούνται μέσω του OΔΔY.
H εκμίσθωση ακινήτων που έχουν καταλειφθεί στο Δημόσιο ενεργείται με δημοπρασία. H ταμειακή διαχείριση των κεφαλαίων από την εκκαθάριση των περιουσιών θα ενεργείται από αναγνωρισμένη τράπεζα ή πιστωτικό ίδρυμα. Tα κεφάλαια αυτά και τα πλεονάσματα της διαχείρισής τους, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στη συστατική πράξη, θα τοποθετούνται ή επενδύονται με απόφαση του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών έπειτα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Εθνικών Κληροδοτημάτων με τους παρακάτω τρόπους:
1) σε ακίνητα, 2) σε έντοκη κατάθεση, 3) σε ομόλογα ή έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, 4) σε μετοχές αναγνωρισμένων τραπεζών, 5) σε χρεόγραφα του εξωτερικού.
Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο προβλέπει και αυστηρές ποινές για όσους διακατέχουν ή παρακρατούν περιουσίες που έχουν διατεθεί υπέρ του Δημοσίου ή κοινωφελών σκοπών.
Βασικές αρχές-στόχοι της πολιτικής για τα κληροδοτήματα είναι:
· 1. Να εναρμονιστεί η νομοθεσία των κληροδοτημάτων, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και ταυτόχρονα πρέπει να εκδοθεί, νέος σύγχρονος νόμος.
· 2. Να μεταφερθούν αρμοδιότητες ελέγχου και εγκρίσεως των αποφάσεων των διαχειριστικών τους επιτροπών από το υπουργείο Οικονομικών, προς την Περιφέρεια, στις αντίστοιχες Δ.Ο.Υ.
· 3. Να καταγραφούν με ευθύνη των αιρετών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, όλα τα ανενεργά κληροδοτήματα και όλα όσων ο σκοπός κατέστη ανέφικτος, ώστε με νόμιμη διαδικασία (προβλέπεται από το Σύνταγμα άρθ.109), να βεβαιωθεί το ανέφικτο και να διατεθούν οι υπηρεσίες τους για παρεμφερείς κοινωνικούς σκοπούς.
· 4. Να προβλέπεται υποχρεωτική κεφαλαιοποίηση, ποσοστού μέχρι 10% των Καθαρών προσόδων των κληροδοτημάτων.
· 5. Να διενεργείται τακτικά οικονομικός έλεγχος των κληροδοτημάτων από τις επιθεωρήσεις των Δ.Ο.Υ.
· 6. Να παρέχεται δυνατότητα δανεισμού των κληροδοτημάτων σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην κάλυψη των αναγκών τους, ή στην εκπλήρωση των σκοπών τους, με άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια.
· 7. Να υπάρξει νομική δυνατότητα και επιχορήγησης των κληροδοτημάτων από το Ελληνικό Δημόσιο, ή από οργανισμούς κοινωνικής πρόνοιας.
· 8. Να παρέχεται η δυνατότητα ένταξης των κληροδοτημάτων σε Ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης και εκπαιδευτικής πολιτικής, με την υποστήριξη του κράτους. Υπάρχει θέμα με τη φορολογία τους, γιατί δεσμεύονται σοβαρές κοινωνικές δαπάνες και προς αυτή την κατεύθυνση ενώ τα χρήματα της φορολογίας στην ουσία χάνονται από τα κληροδοτήματα και μπαίνουν στο γενικό κορβανά, το κληροδότημα σε τοπική κλίμακα χάνει από την φορολογία σοβαρές πιστώσεις που μπορεί να τις διαθέσει για κοινωνικούς σκοπούς.
· 9. Να αποζημιώνονται τα ακίνητα που γίνονται κοινόχρηστοι χώροι, ή δεσμεύονται, ώστε το κεφάλαιο να πηγαίνει στους σκοπούς του διαθέτη.
· 10. Πρέπει να δοθεί συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας, συγκεκριμένο όριο για τα ανενεργά κληροδοτήματα, μετά την παρέλευση του οποίου, οι διαχειριστικές επιτροπές, θα εκπίπτουν του αξιώματος και η διαχείριση θα γίνεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μέσα σε πλαίσια των αρμοδιοτήτων που τους έχουν δοθεί από την πολιτεία.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες που είδαν το φως της επικαιρότητας, προ καιρού, εκατομμύρια ευρώ που θα διατίθεντο για την φροντίδα αστέγων και αναξιοπαθούντων, για υποτροφίες προς φοιτητές χάνονται εξαιτίας της υπολειτουργίας της Διεύθυνσης Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομικών και των αρμόδιων υπηρεσιών των Περιφερειών. Σύμφωνα με σειρά επώνυμων καταγγελιών, εκθέσεων των Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και διαπιστώσεων του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ. Λέανδρου Ρακιντζή, φιλανθρωπικά σωματεία και σύλλογοι κακοδιαχειρίζονται κληρονομιές πολιτών που έπρεπε να διατεθούν για σκοπούς που προβλέπονται στις διαθήκες, εκμεταλλευόμενοι τους ανύπαρκτους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης εκτιμά ότι το σύνολο των φορέων που διαχειρίζονται κληροδοτήματα (χωρίς τον προβλεπόμενο έλεγχο του κράτους) αγγίζουν τους 10.000.
Οι παραβάσεις ξεκινούν από την καθυστέρηση εκτέλεσης της βούλησης ενός αποβιώσαντος όσον αφορά την περιουσία που έχει κληροδοτήσει σε φιλανθρωπικό ίδρυμα ή άλλο φορέα. Οι καθυστερήσεις αυτές φτάνουν ακόμα και τις δεκαετίες. Στη συνέχεια πολλά από τα Ιδρύματα διαθέτουν τους πόρους από το κληροδότημα για σκοπούς που δεν προβλέπονται στη διαθήκη, αλλά... κατά βούληση. Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κοινωφελή ιδρύματα δεν ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές για τον τρόπο διαχείρισης των κληροδοτημάτων, δεν υποβάλλουν λογοδοσίες για χρόνια, δεν τηρούν βιβλία και γενικά προβαίνουν σε σειρά παραβάσεων που καταγράφονται αναλυτικά στις πρόσφατες διαπιστώσεις του κ. Ρακιντζή. «Η διοίκηση πολλών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων έχει μετατραπεί σε... επαγγελματίες που βιοπορίζονται από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα χωρίς να τελούν τους πραγματικούς τους σκοπούς. Σε πολλές περιπτώσεις η διοίκηση μεταβιβάζεται απευθείας, σε ένα καθεστώς οικογενειοκρατίας. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα κονδύλια από δωρεές και ακίνητα που διαχειρίζονται τα ιδρύματα είναι τεράστια Υπουργείο και περιφέρειες αδυνατούν να ελέγξουν το φαινόμενο», αναφέρει ο κ. Ρακιντζής.
Ο έλεγχος της ορθής διαχείρισης των κληροδοτημάτων έχει ανατεθεί στη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομίας ενώ, με νόμο του 2000, μέρος των αρμοδιοτήτων μεταβιβάστηκε στις κατά τόπους υπηρεσίες των Περιφερειών. Και οι μεν και οι δε αδυνατούν να ασκήσουν αποτελεσματικά το έργο τους.
Εθνικό Μητρώο Κληροδοτημάτων δεν υπάρχει, άρα κανείς δεν ξέρει όχι μόνο ποια είναι τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζονται τα σωματεία, αλλά ούτε καν πόσα είναι αυτά. Οι Περιφέρειες περιορίζονται στον έλεγχο της νομιμοφάνειας των Ιδρυμάτων, ενώ το υπουργείο Οικονομικών καθυστερεί δραματικά να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου