Όταν πρασίνισε ο …πλάτανος

Ο Λογοθέτης Κοντοπίδης μιλάει για την εμπειρία του ως συνοδός των Μανδηλαρά, Γλέζου – ως μέλος της τότε ΕΔΑ - τη δεκαετία του 60 όταν γύριζαν τα χωριά της Νάξου, σχολιάζει την «ομάδα μπριτζ» του εξόριστου ναύαρχου Σπανίδη στην Απείρανθο και εκφράζει την ευχή του για τις εκλογές της Κυριακής  

του ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΛΙΑΝΟΥ

Χώρα Νάξου, 1958… Λίγο πριν από τις εκλογές της 12^ης Μαίου και ο Μανώλης Γλέζος είναι έτοιμος να αποβιβαστεί στην μικρή προβλήματα του νησιού… Στην αποβάθρα τον περιμένουν πέντε μόλις άνθρωποι… φίλοι του και συμμαθητές του. Ανάμεσά τους κι ένας νεαρός, ο Λογοθέτης Κοντοπίδης εκείνη τη χρονιά θα έπαιρνε το βάπτισμα του πυρός ως ενεργού μέλους της ΕΔΑ… Ενός κινήματος που έχοντας μόλις επτά χρόνια ζωής είχε κλέψει τις εντυπώσεις και στις εκλογές που διεξάγονται από το …πουθενά κερδίζει το εντυπωσιακό ποσοστό του 25%, που φέρνει 78 μέλη της στην Ελληνική Βουλή. Αυτό που κάνει εντύπωση στον νεαρό τότε Κοντοπίδη ήταν το γεγονός ότι οι Αστυνομικοί (είτε ένστολοι, είτε με πολιτικά) έχουν καταλάβει την περιοχή… Όλες οι κινήσεις των μελών της Ενωσης γίνονται υπό την σκιά της Αστυνομίας που ελέγχει κάθε τι που …κινείται.

Με τα πόδια

Τρία χρόνια αργότερα ο Κοντοπίδης είναι πλέον συνοδός και σύντροφος κυρίως του Νικηφόρου Μανδηλαρά και στην εκλογές του 1961 είναι συνεχώς στο πλευρό του. Είναι οι εκλογές που έχουν μείνει στην ιστορία ως «οι εκλογές της Βίας και της νοθείας». Είναι η εποχή που οι μαγκουροφόροι έχουν ενεργό ρόλο, είναι η εποχή που ψηφίζουν και τα …δέντρα, ενώ χαρακτηριστικό δείγμα νοθείας φέρεται το γεγονός ότι 218 αστυνομικοί αποκαλύφθηκε πως είχαν δηλώσει ως διεύθυνση κατοικίας το ίδιο διώροφο οίκημα και είχαν ψηφίσει όλοι μαζί στο ίδιο εκλογικό κέντρο (!!!) Ο φόβος είναι το κυρίαρχο στοιχείο της εποχής και οι κάτοικοι του νησιού δυσκολεύονται να δώσουν το παρών στις συγκεντρώσεις είτε του Μανδηλαρά, είτε του Γλέζου.. «Ήταν πολύ δύσκολο να λες τότε ότι ήσουν με την ΕΔΑ. Ο φόβος ήταν αυτός που κυριαρχούσε σε κάθε μας βήμα. Η Αστυνομία έκανε αισθητή την παρουσία της ακόμη και όταν ήταν …απούσα. Θυμάμαι ότι σε εκείνες τις εκλογές έχουμε πάει στη Μονή για να μιλήσει ο Νικηφόρος και ο ταξιτζής ειδοποιήθηκε να φύγει λίγο μετά που φτάσαμε στο χωριό… Όταν τελείωσε η επίσκεψη, ο ταξιτζής είχε φύγει κι έτσι αναγκαστήκαμε να γυρίσουμε πίσω στη Χώρα με τα πόδια».

Όνειρο

Ανάλογο σκηνικό σημειώθηκε και στο Φιλώτι, αυτή τη φορά ο ταξιτζής δεν έφυγε,  αλλά δεν εμφανίστηκαν οι…. κάτοικοι. Όπως θυμάται ο Κοντοπίδης «είχαμε πάει στο καφενείο του Βρούτση. Και ο Μανδηλαράς βρέθηκε στην πόρτα για να μιλήσει αλλά η πλατεία ήταν άδεια. Δεν υπήρχε ούτε ένας κάτοικος του χωριού. Και είχε δηλώσει με αρκετή δόση σαρκασμού «είναι η πρώτη φορά που βλέπω τον πλάτανο να έχει πρασινίσει από τους…. χωροφύλακες». Οι στολές των χωροφυλάκων ήταν πράσινες και είχαν δώσει ένα διαφορετικό χρώμα στην ομιλία εκείνο το απόγευμα του Οκτωβρίου. Οι κινήσεις του Μανώλη Γλέζου, εκ των πρωταγωνιστών της ίδρυσης της ΕΔΑ, ήταν πολύ δύσκολες εκείνη τη περίοδο (σε κάθε του βήμα υπήρχαν αστυνομικοί), ενώ αντίθετα του Νικηφόρου Μανδηλαρά ήταν πιο εύκολες (όχι ότι και έκανε βόλτες αμέριμνος) με δεδομένο ότι ήταν συνεργαζόμενο μέλος της ΕΔΑ και λίγο αργότερα στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ενωση Κέντρου. Ο κ. Κοντοπίδης μιλάει για τον αείμνηστο Μανδηλαρά και αναφέρει ότι «είχαμε μία πολύ καλή σχέση τόσο με τον ίδιο όσο και με την γυναίκα του την Ασπα που έρχεται ακόμη και σήμερα στην Νάξο (έστω και πιο αραιά τα τελευταία χρόνια) και είμαστε πολύ καλοί φίλοι, ενώ συνεχίζει ως ενεργό μέλος του ΚΚΕ. Ο Νικηφόρος ήταν ένας άνθρωπος που είχε όραμα για τη Νάξο, μέσα από την εφημερίδα του πρόσφερε σημαντικό έργο για το νησί και ήταν σε πολιτική κόντρα με τον Πρωτοπαπαδάκη, αναδεικνύοντας τα όποια προβλήματα υπήρχαν, ενώ στήριξε όσο μπορούσε περισσότερο κυρίως τους Σμυριδεργάτες…». Κι εδώ κάνει μία μικρή παρατήρηση «εμείς οι αριστεροί δεν θέσαμε ποτέ τα προβλήματα σε προσωπικό επίπεδο. Πάντα η όποια αντιδικία υπήρχε ήταν σε πολιτικό. Ποτέ σε προσωπικό»…

Γάβγισμα

Η Χούντα έρχεται το 1967 και τα μέλη της ΕΔΑ (αργότερα μετατράπηκε στο ΠΑΜΕ) βρίσκονται υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της στρατιωτικής διακυβέρνησης του κράτους. «Το κλίμα άλλαξε προς το χειρότερο. Είμαστε όλοι φακελωμένοι και με το παραμικρό έπρεπε να δίνουμε λόγο. Θυμάμαι έναν κάτοικο των Μελάνων που ήταν αριστερών φρονημάτων ο οποίος είχε φτάσει να δώσει λόγο στον διευθυντή της χωροφυλακής στις Τρίποδες γιατί ο σκύλος του γάβγιζε… και βέβαια είχαμε συλλήψεις και μεταφορά στην Μακρόνησο όπως αυτή του Γιάννη Μαργαρίτη». Πρέπει να σημειώσουμε ότι σαν μεθαύριο την 5^η Μαΐου του 1968 βρέθηκε στη Νάξο ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Στυλιανός Παττακός. Το μαγαζί με είδη λαϊκής τέχνης που διατηρούσε ο Λογοθέτης Κοντοπίδης ήταν δίπλα στο σπίτι του τότε Δημάρχου, Δημήτρη Προμπονά και όπως ήταν λογικό είχε «απολαύσει» τους διαλόγους που είχαν ειπωθεί σε εκείνη την επίσκεψη. Όπως για το αίτημα για το νοσοκομείο «δεν έχετε ανάγκη εσείς από γιατρούς και νοσοκομεία. Έχετε καθαρό αέρα εδώ και είστε υγιείς» ή για τα κουνούπια «Μην στεναχωριέστε θα σας φέρουμε κούκλους (σ.σ. αρσενικές γαλοπούλες, η διάνους σε άλλα μέρη της Ελλάδας) για να τα φάνε και να είστε ήσυχοι». Απαντήσεις που αν μη τι άλλο έδειξαν το επίπεδο του συγκεκριμένου πολιτικού άνδρα απέναντι στις ανησυχίες ή προβλήματα του λαού.

Μπριτζ
Πως το είχε βιώσει όλο αυτό ο Λογοθέτης Κοντοπίδης; «τι να σου πω; Κάθε φορά έρχονταν ένας αστυνομικός και μου έλεγε ότι με ήθελε ο στρατιωτικός διοικητής ο Ορφανός και έτσι το μαγαζί το έκλεινα και πήγαινα στο τμήμα. Αλλά οι άνθρωποι δεν είχαν την ενέργεια για δυναμικές αντιδράσεις. Έπρεπε να παλέψουν με τα καθημερινά τους προβλήματα που δεν ήταν και λίγα. Πάντως πρέπει να σου πω ότι την περίοδο της Χούντας κόπηκαν τρία ή τέσσερα τηλέφωνα: τα δύο ήταν τα δικά του, το ένα στο σπίτι, το άλλο στο μαγαζί, το τρίτο του Αντώνη του Μπαρότση κι ένα ακόμη νομίζω στη Τραγαία. Πάντως δεν έχω παράπονο. Σχεδόν κάθε ημέρα είχα και κάποιον έξω από το μαγαζί ή το σπίτι που είχε ρόλο να ενημερώνει τις αρχές για τις κινήσεις μου». Κάπου εκεί όμως έρχεται η …παρέα του μπριτζ. Μία παράξενη παρέα που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του ναύαρχου Σπανίδη, ο οποίος βρέθηκε εξόριστος αρχικά στην Απείρανθο και στη συνέχεια στη Χώρα της Νάξου (για ιατρικούς λόγους)…. Ο Σπανίδης είχε ένα …κουσούρι. Του άρεσε να παίζει μπριτζ, ένα αγγλικό παιχνίδι με χαρτιά και για το οποίο χρειάζονταν μίνιμουμ τέσσερις παίκτες. Κι έτσι βρέθηκαν στο ίδιο τραπέζι ως σύντροφοι του υπασπιστή του Βασιλιά, ο Βαγγέλης Παπαδόπουλος, ο Αριστόβουλος Μελισσινός (έμπορος), ο Κώστας Ζαφειρόπουλος (τότε διευθυντής του ΟΤΕ) και ο Λογοθέτης Κοντοπίδης… Και όπως θυμάται «ήταν μία παράξενη παρέα, ετερόκλητη θα λέγαμε με την έννοια ότι είχαμε διαφορετικά πολιτικά φρονήματα. Αλλά, μας ένωνε το μπριτζ. Πήγαινα στην Απείρανθο για να συμμετάσχω στο παιχνίδι. Ήταν αστείο γιατί πάντα ήταν και η αστυνομία μαζί μας που προσπαθούσε και καλά να μας ελέγχει. Μετά από λίγο καιρό του ζήτησαν να μην συμμετάσχω στο …τραπέζι υπό το φόβο του …προσηλυτισμού, με τον Σπανίδη τότε να λέει «μα είναι δυνατόν ένα 30χρονο παιδί να μου αλλάξει τα φρονήματα;» Ήταν τόσο γελοίο που ο Σπανίδης όταν κατέβηκε στην Χώρα για να μείνει καθώς είχε πρόβλημα με τα δόντια του έμενε στο σπίτι του πατέρα μου».

Κοτσάκι

Και φτάνουμε στο …σήμερα. «Η μεταπολίτευση έφερε την νομιμοποίηση του ΚΚΕ, όλα άλλαξαν καθώς υπήρχε ελευθερία, όση μπορούσε να υπάρχει βέβαια…» Τα χρόνια κύλισαν ήρεμα και ερχόμαστε σήμερα Πέμπτη, τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές της 6^ης Μαΐου. Ο Λογοθέτης Κοντοπίδης αλήθεια τι περιμένει; «τι μπορώ να περιμένω; Όπως λέει και η Παπαρήγα φως στο τούνελ δεν υπάρχει. Και για να αλλάξει η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει ο λαός. Αλλάζει όμως; Δεν νομίζω ότι είναι εύκολο να γίνει αυτό σε μία ημέρα. Μπορεί κάτι να γίνει αλλά χρειάζεται ακόμη δουλειά…»  Σχολιάζει την άνοδο της «Χρυσής Αυγής» λέγοντας χαρακτηριστικά «είναι το ξεκάθαρο αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολούθησαν τα προηγούμενα χρόνια οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ», από εκεί και πέρα δεν αφήνει να πέσει κάτω το «μαζί τα φάγαμε» λέγοντας « Σίγουρα όχι δεν τα φάγαμε μαζί. Ο λαός δεν έφαγε τίποτα. Πάντα υπήρχε μία κλίκα που έτρωγε τα χρήματα και τον κόπο του λαού». Όσο για το τι θα βγάλει η κάλπη; «ποτέ δεν ξέρεις τι θα βγάλει η κάλπη. Δεν θυμάστε άλλωστε τι είχε γίνει στο δημοψήφισμα; Υπάρχει και το Απεραθίτικο κοτσάκι του Δημητράκη που αναφέρει «Τα μάθια μου δεν είδανε τέθοιο κουτί ρημάδι,

να ρίχνεις «όχι» το πρωί να βγαίνει «ναι» το βράδυ…» Οπότε αυτό που ζητάω είναι ότι καλύτερο για το λαό και μόνο» και καταλήγει σχολιάζοντας «πάντως η τρομοκρατία υπάρχει και απλά έχει μία άλλη μορφή. Τώρα είναι σε ψυχολογικό επίπεδο με τα διλήμματα θα μείνουμε ή όχι στο ευρώ , εάν θα έχουμε λεφτά για να πληρωθούν οι μισθοί. Κι εάν δεν βγάλουμε κυβέρνηση θα έχουμε χάος. Κι αυτή η μορφή τρομοκρατίας είναι χειρότερη»…