Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε στη νησί μας στις 3 Δεκεμβρίου του 1922. Το 1935 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Νίκαια. Στη Κατοχή αναμείχθηκε στην αντίσταση αλλά όταν συνελήφθη από τους Γερμανούς (1943) οδηγήθηκε και κρατήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν μέχρι τις 5 Μαΐου 1945 οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις.
Όταν γυρίζει στην Ελλάδα, οι παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν, το χειμώνα του 1945-46, τον συναρπάζουν... «εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου». Αν και δεν ολοκλήρωσε γυμνασιακή μόρφωση έδειξε ιδιαίτερη αφοσίωση στο γράψιμο. Τον Καμπανέλλη ανακάλυψε ο Αδαμάντιος Λεμός. Το πρώτο θεατρικό έργο του ήταν "ο Χορός πάνω στα στάχυα" που παρουσιάστηκε τη θερινή θεατρική περίοδο 1950 από το θίασο Λεμού στο Θέατρο «Διονύσια» της Καλλιθέας.
Παντρεύτηκε την ηθοποιό Τάνια Σαββοπούλου.
Από τα θεατρικά του έργα τα πλέον γνωστά είναι "Έβδομη μέρα της δημιουργίας", "Η Αυλή των θαυμάτων", "Ηλικία της νύχτας", "Παραμύθι χωρίς όνομα", "Γειτονιά των Αγγέλων", "Βίβα Ασπασία", "Οδυσσέα γύρισε σπίτι", "Αποικία των τιμωρημένων", "Το μεγάλο μας τσίρκο", "Ο εχθρός λαός" και "Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα".
Βρισκόταν νοσηλευόμενος σε μονάδα εντατικής θεραπείας μετά από επιπλοκή λόγω της νεφροπάθειας από την οποία έπασχε.
Απεβίωσε χθες λίγες μόλις μέρες μετά το θάνατο της γυναίκας του.
Όλα τα έργα που παίχτηκαν
Χορός πάνω στα στάχυα - Θίασος Αδ. Λεμού, 1950
Έβδομη μέρα της δημιουργίας - Εθνικό Θέατρο, Β' Σκηνή, 1955-56
Αυτός και το παντελόνι του και Κρυφή ζωή (μονόπρακτα) - Βασ. Διαμαντόπουλος, 1957
Η Αυλή των Θαυμάτων - Θέατρο Τέχνης, 1957-58
Η ηλικία της νύχτας - Θέατρο Τέχνης, 1958-59
Ο Γορίλας και η Ορτανσία - Θίασος Ε. Βεργή, 1959
Παραμύθι χωρίς Όνομα - Νέο Θέατρο Βασ. Διαμαντόπουλου - Μαρ. Αλκαίου 1959-60
Γειτονιά των αγγέλων - Θίασος Καρέζη, 1963-64
Βίβα Ασπασία - Θίασος Καρέζη, 1966-67
Οδυσσέα γύρισε σπίτι - Θέατρο Τέχνης, 1966-67
Αποικία των τιμωρημένων - Πειραματικό Θέατρο Ριάλδη, 1970-71
Ασπασία - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1971-72
Το μεγάλο μας τσίρκο - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1972-73
Το κουκί και το ρεβύθι - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1974
Ο εχθρός λαός - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1975
Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα - Θέατρο Τέχνης, 1976-77
Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού - Θέατρο Τέχνης, 1978-79
Ο μπαμπάς ο πόλεμος - Θέατρο Τέχνης, 1981
Ο αόρατος Θίασος - Εθνικό Θέατρο, 1988
Ο δρόμος περνά από μέσα - 1992
Έγραψε επίσης σενάρια κινηματογραφικών ταινιών κυριότερα των οποίων είναι:
Στέλλα σε σκηνοθεσία Κακογιάννη.
Ο δράκος σε σκηνοθεσία Κούνδουρου.
Αρπαγή της Περσεφόνης σε σκηνοθεσία Γρηγορίου.
Το κανόνι και τ΄ αηδόνι σε σκηνοθεσία Ιάκωβου και Γιώργου Καμπανέλλη.
Κορίτσια στον ήλιο σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη.
Επίσης ο Ιάκωβος Καμπανέλλης συνέγραψε και το βιβλίο "Μαουτχάουζεν". Έργα του Ι.Κ. έχουν μεταφρασθεί και παιχτεί στην Αγγλία, Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Σουηδία. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία στις εφημερίδες "Ελευθερία" (1963-65), "Ανένδοτος" (1965-66) και από το 1975 στα "Νέα". Υπήρξε επίσης μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης θεωρείται παγκοσμίως ο θεμελιωτής της μεταπολεμικής ελληνικής δραματουργίας και είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Κύπρου, Θεσσαλονίκης και Αθηνών. Το 1999 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στην Εδρα της Θεατρικής Δραματουργίας της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Διετέλεσε πρόεδρος του Δ.Σ του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη ενώ του είχε επίσης απονεμηθεί η διάκριση του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος των Ιπποτών του Παναγίου Τάφου.
Είπαν/Έγραψαν…
Ο δήμαρχος Νάξου και μικρών Κυκλάδων Μανώλης Μαργαρίτης και ο πρώην λυκειάρχης και πρώην αντιδήμαρχος του «καποδιστριακού» Δήμου Νάξου Γιάννης Ποσάντζης, έγραψαν για τον σπουδαίο, τον πιο μεγάλο Χωραΐτη, τα εξής:
Μανώλης Μαργαρίτης (δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων)
Στη «Γειτονιά των Αγγέλων»
«Η Νάξος και ιδιαίτερα η Χώρα από σήμερα πενθεί.
Ένα σπουδαίο τέκνο της, ένας γόνος της για τον οποίο ήταν και θα είναι πάντα υπερήφανη, ο Ακαδημαϊκός Ιάκωβος Στεφ. Καμπανέλλης έφυγε πριν λίγες ώρες για να ταξιδέψει στη «Γειτονιά των Αγγέλων».
Ο πατέρας του νεοελληνικού θεάτρου, ο διεθνώς γνωστός θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, στιχουργός, πνευματικός άνθρωπος, ο ένθερμος Ναξιώτης, πέταξε σήμερα στις ουράνιες σφαίρες, λίγες μέρες μετά τον θάνατο της αγαπημένης συντρόφου της ζωής του, Νίκης Καμπανέλλη.
Ο παθιασμένος Χωραΐτης δεν θα περάσει το φετινό καλοκαίρι στο σπίτι του πάνω από την αγαπημένη του Γρόττα και δεν θ’ αφήνει το βλέμμα του να πλανάται στ’ Αυγουστιάτικα ηλιοβασιλέματα προς τη Δήλο…
Οι φίλοι και συμπολίτες του δεν θ’ απολαμβάνουν πια το μόνιμο φιλικό χαμόγελό του, ούτε θ’ ακούν τον εμπνευσμένο λόγο του…
Θα τον θυμούνται πάντα σαν ‘ένα «Παραμύθι χωρίς όνομα», που άκουσαν στην «Αυλή των θαυμάτων». Θα περηφανεύονται μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες ότι τους προβλημάτισε κάποτε και τους ενέπνευσε με «Το μεγάλο μας τσίρκο» και ότι τους έκανε να μην αισθάνονται σαν « Ο εχθρός λαός».
Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων διαδηλώνει την βαθειά θλίψη του για τον χαμό του μεγάλου δημιουργού και εκλεκτού συμπατριώτη μας και εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια προς την οικογένειά του».
Μανώλης Μαργαρίτης, δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων
«Τον θαυμάζαμε …»
«Έφυγε από τη ζωή ο συμπατριώτης μας μεγάλος θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης
Η Νάξος με πολλή λύπη νομίζω έμαθε το θάνατο του συμπατριώτη μας Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Το νησί μας έχασε μια προσωπικότητα πανελλήνιας και όχι μόνο εμβέλειας, προσωπικότητα που τιμούσε ιδιαίτερα τον τόπο καταγωγής του, το Νησί μας, τη Νάξο.
Ορφανεύει κανείς από τους ανθρώπους που φεύγουν, από τους πραγματικούς φίλους κι ανθρώπους και ο Ιάκωβος Καμπανέλλης ήταν φίλος και αγαπητός σ’ όλους τους Ναξιώτες.
Το ναξιακό πένθος πέφτει βαρύ, έτσι όπως έπεσε η αυλαία του τέλους της ζωής του.
Ένας ακάματος και ιδεολόγος μύστης της Τέχνης έφυγε από τη ζωή, σεμνά, αθόρυβα κι απέριττα όπως έζησε.
Τον θαυμάζαμε γιατί αληθινά ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε ένα πρότυπο συγγραφέα, με αφοσίωση, πίστη, αγωνιστικότητα και όλα αυτά συνδυασμένα με σπάνια ηθικά προτερήματα και μια ανθρώπινη ζεστασιά, που πήγαζε από μια βασανιστική αυτοκριτική, καλοσύνη, επιείκεια και αγάπη για τους συνανθρώπους χωρίς διακρίσεις αν ο διπλανός ήταν φίλος, απλά γνωστός ή εχθρός ακόμη.
Στις πνευματικές φυσιογνωμίες, που καλλιέργησαν την ψυχή και το πνεύμα κι έφυγαν, τίποτε άλλο δεν μπορούμε να προσφέρουμε παρά μια ευλαβική αναβίωση, μέσα στην οποία διερμηνεύονται οι ψυχικές τους ανατάσεις και οι πνευματικές τους αναζητήσεις.
Και είναι μεγάλο και αξιόλογο το θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη ζωντανεύει και συνθέτει χαρακτήρες, γεγονότα, αληθινές ιστορίες και ανθρώπινες πτυχές που διαδραματίζονται επαγωγικά παρουσιάζοντας τη ζωή την ίδια κι οδηγώντας ακόμη ανάμεσα σε σκέψεις και συμπεράσματα.
Ήταν εμπνευσμένα από την ίδια τη ζωή, προσφέροντας ψυχαγωγία στο θεατή και δια μέσου της ψυχαγωγίας κάποτε τον στοχασμό και την αυτοσυνειδησία των προσωπικών τους πράξεων. Και αυτό γινόταν με την υπέρτατη μειλιχιότητα του συγγραφέα, την εμπνευσμένη πλοκή των έργων του και τη γλαφυρότητα της πολύγραφης πέννας του.
Πολλές οι τιμητικές εκδηλώσεις και κριτικές για το μεγάλο θεατρικό συγγραφέα Ιάκ. Καμπανέλλη.
Πριν από μερικά χρόνια η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος, ο Δήμος Αγίας Βαρβάρας και το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πραγματοποίησαν από κοινού στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ένα αφιέρωμα στον θεατρικό συγγραφέα και Ακαδημαϊκό.
Παρέστησαν αρκετές σημαντικές πραγματικότητες του Πνεύματος και της Τέχνης. Μεταξύ πολλών άλλων και ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Κων/νος Στεφανής, ο οποίος αφού πήρε το λόγο θυμήθηκε ενώπιον μιας κατάμεστης αίθουσας τη γνωριμία του με τον Καμπανέλλη, όταν το 1957 πρωτοανέβηκε θεατρικό έργο του στη σκηνή. «Ξανασυναντηθήκαμε στην Ακαδημία», συμπλήρωσε «όπου μόνο χάριν του Καμπανέλλη ιδρύθηκε η έδρα Θεατρολογίας παμψηφεί».
Και άλλοτε ο Κων. Γεωργουσόπουλος, ο κριτικός θεάτρου και μουσικής, κρίνοντας το όλο έργο του Καμπανέλλη, θα πει ότι ο Καμπανέλλης προσήλθε ασπούδαχτος στο θέατρο. Ευτυχώς. Ξέφυγε από το «σύμπλεγμα των κλασσικών» της εγκύκλιας παιδείας και το «σύμπλεγμα της Ευρώπης», της ντόπιας ιντελιγκέντσιας. Έφερε στο θέατρο τα υλικά, τα θέματα και τις μορφές, που παρέπεμπαν στη βιογραφία του. Ανακάλυψε το θεατρικό θαύμα στις παραστάσεις ενός άλλου ασπούδαχτου, του Καρόλου Κουν και παρουσίασε την πρώτη του απόπειρα σε μια γειτονιά της Αθήνας, όπου ο Λεμός έκανε την πρώτη σοβαρή προσπάθεια θεατρικής αποκέντρωσης.
Ο Ιακ. Καμπανέλλης εκτός από το θεατρικό συγγραφικό έργο του, άφησε και ένα πεζογράφημα, το χρονικό από τη ζωή του στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Μαουτχάουζεν.
Ο Δήμος Νάξου, μετά τη μεταστέγασή των Υπηρεσιών του στο νέο Δημαρχιακό Μέγαρο, τιμώντας την προσωπικότητα και το όλο θεατρικό συγγραφικό έργο του συμπατριώτη μας μεγάλου θεατρικού συγγραφέα έδωσε με ομόφωνη απόφαση του τότε Δημάρχου Βασίλη Κόκκοτα και του Δημοτικού Συμβουλίου, στον καλλιμάρμαρο χώρου του θεάτρου την ονομασία «Ιάκωβος Καμπανέλλης».
Όταν κάποιος φεύγει, αλλά αφήνει έργο δημιουργικό σ’ οποιοδήποτε τομέα ζωής, ζει μέσα από το έργο που έχει δημιουργήσει Τέχνης ή Επιστήμης ή και έργου ζωής και καταξιώνει τον ύψιστο προορισμό του ανθρώπου.
Έτσι «έφυγε» ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.
Προσωπικά, τιμώντας τη μνήμη του μεγάλου της Τέχνης του θεάτρου Ιάκωβου Καμπανέλλη, με τον οποίο είχα τη μεγάλη τιμή να συνδέομαι φιλικά, αφιερώνω τις λίγες αυτές γραμμές, ως έκφραση και φόρου ύστατου τιμής για το δημιουργικό θεατρικό έργο του, ως πρυτάνεως του Θεάτρου και ως Ακαδημαϊκού εις το Πάνθεον των Αθανάτων.
Γιάννης Ποσάντζης, πρώην Λυκειάρχης, πρώην Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Νάξου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου